بی‌تردید مناطق نمونه گردشگری یکی از مجموعه‌های چندگانه خدمات‌رسانی به گردشگران است که پیشینه تأسیس آن به دولت دهم باز می‌گردد. اگر نگاهی هرچند گذرا به پیشینه توسعه صنعت گردشگری در ایران داشته باشیم درمی‌یابیم که اواخر دهه ۸۰ و سپس دهه ۹۰ خورشیدی نقطه عطفی در توسعه گردشگری ایران بشمار می‌رود، روی همین اصل تلاش در راستای تشویق گردشگری داخلی، در کنار تبلیغات و بازاریابی ویژه جذب گردشگران خارجی از یکسو و همچنین تلاش در راستای ایجاد زیرساخت‌های گردشگری از سوی دیگر، باعث شد تا این دهه به یکی از بهترین دوران توسعه کمی و کیفی گردشگری ایران بدل شود.

در این میان سنگ بنای تأسیس مناطق نمونه گردشگری در کشور به اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰، یعنی در دوران دولت دهم بازمی‌گردد. بر این اساس در آن دوره مصوب شد تا در راستای توسعه زیرساخت‌های گردشگری کشور در حوزه‌های اقامتی، تفریحی و پذیرایی بیش از یک هزار منطقه نمونه گردشگری در کشور ایجاد شود.

با توجه به این مصوبه، مقرر شد تا  ۹۸ منطقه نمونه گردشگری در جای‌جای استان پهناور اصفهان به‌تدریج شکل گیرد، لذا در یک تکاپوی وسیع تلاش برای جانمایی این مناطق در محدوده استان آغاز و پس از جانمایی و ایجاد ساختار قانونی آن، تشویق سرمایه‌گذاران برای تأسیس این مجموعه‌ها آغاز شد.

 با این‌ حال، تغییر و تحول دولت‌ها از یکسو و عدم‌حمایت دولت از سوی دیگر در کنار انبوهی از مشکلات لاینحل باعث شد تا در طی این ایام فقط شاهد شکل‌گیری ۹ منطقه نمونه گردشگری در استان اصفهان باشیم. با این وصف جدای از عدم تحقق تشکیل کامل این مناطق شاهدیم که همین ۹ منطقه نیز ضمن اینکه با فرازوفرودهای بسیاری شکل‌ گرفته، در نحوه اجرا و همچنین خدمات‌رسانی به گردشگران نیز با مشکلات زیادی مواجه بوده‌اند.

در یک نگاه کلی می‌توان این مناطق را بدین شرح ذکر کرد که منطقه نمونه گردشگری پل بابا محمود (قلعه سرشیر) در (شهرستان فلاورجان)، منطقه نمونه گردشگری گلستان‌کوه در (شهرستان خوانسار)، منطقه نمونه گردشگری تالاب واحه در (شهرستان ورزنه)، منطقه نمونه گردشگری آبگرم ورتون در (محور شرق شهرستان اصفهان)، منطقه نمونه گردشگری اسفرجان در (شهرستان شهرضا)، منطقه نمونه گردشگری کاروانسرای مادر شاه در (شهرستان شاهین‌شهر و میمه)، منطقه نمونه گردشگری اکو کمپ کویری متین آباد در (شهرستان نطنز) و منطقه نمونه گردشگری مشهد اردهال در (شهرستان کاشان).

بی‌تردید وسعت زیاد این مناطق در کنار کاربری‌های متنوع این مجموعه‌ها و حجم سنگین سرمایه‌گذاری باعث می‌شد تا نیاز به حمایت مسئولان دولتی در سطح ملی و منطقه‌ای بیش از هر زمان دیگر احساس شود.

با این‌ حال نوپا بودن این‌گونه فعالیت‌ها از یکسو، نیاز به حجم بالای سرمایه‌گذاری و وجود این مجموعه‌ها در مناطق خاص طبیعی و بومی مناطق مختلف باعث می‌شد تا به‌تدریج شاهد بروز برخی مشکلات در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی باشیم، به‌گونه‌ای که وجود این مناطق با وسعت زیاد در برخی مناطق بدون برخی برنامه‌ریزی‌های مناسب و رعایت بسیاری از اصول باعث آسیب به زیست‌بوم مناطق بکر طبیعی شده و یا وجود حجم زیادی از گردشگران در مناطق بومی همراه باوجود اقوام مختلف با توجه به وجود خرده‌فرهنگ‌های مختلف باعث می‌شد تا برخی ناهماهنگی‌ها در کارکرد این مجموعه‌ها در برخورد با جوامع محلی ایجاد شود.

با توجه به نیاز به سرمایه‌گذاری بالا در مناطق نمونه گردشگری، عدم تعامل و توافق برخی سرمایه‌گذاران با یکدیگر در ادامه روند فعالیت این مجموعه‌ها نیز بر مشکلات می‌افزود، لذا با توجه به تغییر و تحولات دولت‌ها به نظر می‌رسد طی دولت‌های یازدهم و دوازدهم، حمایت ویژه‌ای از شکل‌گیری یا ادامه حیات این مجموعه‌ها به‌ویژه در حوزه ارائه تسهیلات بانکی و حمایت مالی از سرمایه‌گذاران این مجموعه و یا حمایت سایر دستگاه‌ها و نهادها در راستای در اختیار قرار دادن زمین مناسب و یا حمایت از ایجاد زیرساخت‌های مورد لزوم همچون آب، برق، گاز و مواردی از این‌ دست و همچنین آشنایی مردم بومی با فعالیت‌های گردشگری یا حتی وجود تبلیغات مناسب و حمایت از جذب سرمایه‌گذار انجام نشد.

به‌تدریج شاهدیم که همین ۹ منطقه نمونه گردشگری استان نیز هرکدام در ادامه فعالیت‌های خود به دلایلی ازجمله عدم‌حمایت دولت، بروز برخی مشکلات حقوقی در زمینهٔ زمین‌های واگذاری یا چگونگی اداره این مجموعه‌ها و همچنین عدم آموزش مردم محلی به‌عنوان جوامع میزبان و گردشگران به‌عنوان جامعه میزبان در بهره‌گیری بهینه از این مناطق دچار مشکل شده و به‌ تدریج پنج مجموعه از ۹ منطقه نمونه گردشگری از مدار فعالیت خارج شد.

با این وصف با شکل‌گیری کارگروه حمایت از توسعه گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان در ابتدای دی‌ماه امسال، تلاشی دوباره از سوی مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان در راستای دمیدن جانی تازه در کالبد نیمه‌جان مناطق نمونه گردشگری انجام شد، به‌گونه‌ای که تلاش در راستای شکل‌گیری کارگروه حمایت از مناطق نمونه گردشگری استان از یکسو و تلاش در راستای احیای منطقه نمونه گردشگری رایان نطنز در دل کوه‌های سترگ کرکس در قلب فلات مرکزی ایران با جلب حمایت مسئولان دولتی از سوی دیگر و حمایت از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی گامی جدید در این راستا به‌شمار می‌رود.

امید می‌رود تا با توجه به تداوم پدیده شوم خشک‌سالی در فلات مرکزی ایران از یکسو و همچنین ماندگاری میهمان ناخوانده‌ای همچون آلودگی هوا و بسیاری مشکلات دیگر یا فعالیت فرونشست زمین که مدتی است میهمان ناخوانده تمامی ایرانیان شده است در سر راه توسعه کشاورزی و صنعت در استان پهناور اصفهان با حمایت از شکل‌گیری دوباره مناطق نمونه گردشگری گامی به‌سوی توسعه اقتصاد فرهنگی در پهنه استان پهناور اصفهان برداریم.