خبرگزاری میراث آریا: مردادماه سال ۱۴۰۰ مهندس سید عزت‌الله ضرغامی روی صندلی وزارت میراث‌فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی نشست. از آن روز تا الان تقریبا یک‌سال و دو ماه گذشته و در این زمان ۴۰۰ روزه اقدامات مهم و اساسی توسط وزیر جدید دولت سیزدهم صورت گرفته است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به گسترش گردشگری شهرها، افزایش فرصت شغلی برای فعالان صنایع دستی، ایجاد میزهای مختلف گردشگری و… اشاره کرد.

بررسی دوران حضور او در وزارت‌خانه نشان می‌دهد که در این مدت کوتاه نقش به سزایی در کارآمدی این وزارت خانه در میان مردم و مسئولین داشته است که در این گزارش به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

** وزیری که پشت میزنشین نیست

یکی از خصیصه‌های مهندس ضرغامی این است که در این یک سال هیچ وقت از پشت میز کاری را پیگیری نکرده است و بیشتر به وزیر میدانی شهرت دارد. او در این مدت بیشتر تلاش کرده تا از نزدیک به شهرستان‌ها و مناطق مختلفی سفر کرده و از نزدیک با فعالان حوزه‌های مختلف روبرو شود و مشکلات آن‌ها و دغدغه‌هایشان را بشنود و در جهت رفع آن‌ها برآید.

** ارتباط رو در رو با مخاطب حرف اول را می‌زند

مهندس ضرغامی در جایگاه خود و حتی قبل از اینکه به سمت وزارت منصوب شود فعالیت چشم‌گیری در فضای‌مجازی داشت و درباره موضوع‌های روز اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و… با مردم سخن می‌گفت و نظرات خود را می‌نوشت. اما او بعد از حضور در وزارت‌خانه نیز این رسم دیرینه‌اش را ادامه داده و بعد از هر سفر استانی دیدگاه و کارهای مهمی که در هر استان صورت گرفته را همراه با عکس و متن منتشر می‌کند.

** استفاده از محیط فضای باز امام‌زاده‌ها برای ایجاد بازارهای صنایع‌دستی

براساس تفاهم‌نامه همکاری که بین وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و سازمان اوقاف و امور خیریه امضا شد، بنا شد در راستای همکاری برای پیشبرد اهداف و استفاده بهینه از ظرفیت‌های موجود مشترک به منظور حفظ و معرفی میراث‌فرهنگی و فرهنگ غنی اسلامی، شناخت و بهره‌گیری از ظرفیت‌های طرفین در تولید دانش و ایجاد اشتغال مبتنی بر مأموریت‌های مشترک، همکاری در شناخت و ترویج ظرفیت‌ها و مزایای اقتصادی، اجتماعی فرهنگ غنی وقف در کشور، بهره‌گیری از ظرفیت‌های طرفین برای شناخت، ثبت، حفاظت، صیانت، مرمت، ساماندهی و معرفی تمامی آثار تاریخی منقول و غیر منقول فرهنگی‌تاریخی و طبیعی موقوفه، عام المنفعه و میراث معنوی (ناملموس) کشور در چارچوب قوانین و ضوابط ملی حفاظت از میراث‌فرهنگی و طبیعی، همکاری در ایجاد و توسعه موزه‌ها و نمایشگاه‌های جنبی مبتنی بر آثار و موضوعات تاریخی و فرهنگی ملموس و ناملموس تحت تولیت سازمان، بهره‌گیری از ظرفیت‌های طرفین در توسعه انواع گردشگری مبتنی بر میراث ملموس و ناملموس تحت تولیت سازمان، توسعه و ترویج صنایع‌دستی و بومی و هنرهای سنتی و آیینی در تمامی مناطق کشور گام‌های موثری برداشته شود که مهندس‌ضرغامی دراین باره گفته است: باید در بقاع متبرکه برای مردم خدمات خوبی از جمله راه‌اندازی مراکز اقامتی و بازارچه‌های صنایع‌دستی ارائه شود.

** تخصیص و افزایش اعتبار برای مناطق گردشگری و طرح‌های مرتبط

مهندس ضرغامی در سفر به استان فارس، به ظرفیت‌های متنوع گردشگری به ویژه گردشگری سلامت در این استان اشاره کرد و گفت که از محل اعتبارات سفرهای استانی ۸۰ میلیارد تومان به بخش حفاظت و مرمت، توسعه گردشگری و تولیدات صنایع‌دستی فارس، تخصیص می‌یابد. همچنین تاکنون ۲۰ میلیارد تومان اعتبار قطعی به توسعه منطقه گردشگری پاسارگاد در سفر استانی هیات دولت به استان فارس اختصاص داده‌شده که البته از سایر محل‌ها نیز اعتباراتی به این منطقه اختصاص خواهد یافت. دو روز بعد از سفر فارس، ضرغامی در توییتی از تشکیل هیات‌کارشناسی و اعزام سه مدیرکل ستادی برای حل مشکلات مردم در پاسارگاد با دستور کار رعایت دقیق قوانین حریم میراث‌فرهنگی و جلوگیری از رفتارهای فراقانونی در جهت ناراضی‌سازی مردم خبر داد.

** سفر به اردبیل و آغاز تصویربرداری فیلم گردشگری ایران ۹۱

او در سفر به اردبیل، علاوه بر افتتاح طرح‌های میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان، دیدار با هنرمندان صنایع‌دستی اهل تسنن عنبران همزمان با هفته وحدت در مجموعه جهانی شیخ‌صفی‌الدین اردبیلی، آغاز تصویربرداری فیلم گردشگری ایران ۹۱، از شهرستان‌های سرعین و بازدید و در دیدارهای مردمی به بررسی مشکلات این دو شهرستان پرداخت. وزیر میراث‌فرهنگی در بازدید از یکی از بازارچه‌های صنایع‌دستی اقدامات انجام شده و سامان‌دهی این بازارچه را نسبت به بازدید قبلی گسترده و مناسب ارزیابی کرد.

در ادامه این سفر، تولید سریال تلویزیونی ایران ۹۱ آغاز شد. این سریال با محوریت معرفی جاذبه‌ها و قابلیت‌های گردشگری استان اردبیل در قالب طنز با مشارکت صدا و سیما و اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل تهیه می‌شود.
علاوه بر این، ضرغامی در سفر به اردبیل، سرعین را از قطب‌های مهم گردشگری سلامت کشور معرفی کرد. در این سفر در مجموع ۳۷ طرح در حوزه‌های میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان به بهره‌برداری رسید که ۱۳ مورد از این طرح‌ها مربوط به پایگاه جهانی شیخ صفی‌الدین اردبیلی شامل سامان‌دهی و ایجاد صحن قزل‌باشلار، مرمت کاشی ساقه گنبد شاه اسماعیل، مرمت و ساماندهی مدرسه پورسینا عمارت دارالارشاد، سامان‌دهی قبرستان مطهر شهیدگاه، نورپردازی حیاط باغ، یکسان‌سازی کاشی سردرهای مغازه میدان عالی‌قاپو، نوسازی حفاظت الکترونیکی مجموعه با دوربین‌های مداربسته به تعداد ۷۰ عدد و سیستم دزدگیر، راه‌اندازی موزه سکه، موزه اسناد، موزه کتیبه‌های سنگی٬ موزه قطعات سفال، موزه سفال و موزه عکس‌های قدیمی است.

افتتاح زیپ‌لاین مجتمع گردشگری شرکت باغ‌شهر هیر، محوطه گردشگری قصر چوبی ازناو خلخال، اقامتگاه بوم‌گردی حسن قهرمان‌زاده، هتل یک‌ستاره محمد عیسی‌زاده، محوطه گردشگری همرنگ و اقامتگاه بوم‌گردی آرامان هم از طرح‌هایی بود که همزمان با سفر وزیر میراث‌فرهنگی به اردبیل برای خدمت‌رسانی به شهروندان و گردشگران به بهره برداری رسید.
افزون بر این، در این سفر اعلام شد مبلغ ۱۰۰ میلیارد ریال از محل منابع کمک‌های فنی و اعتباری برای اجرای طرح‌ها و توسعه گردشگری همچنین ۱۰۰ میلیارد ریال برای مرمت بناهای تاریخی و تکمیل موزه‌های استان در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ توسط سازمان برنامه و بودجه اختصاص می‌یابد.

همچنین ۵۰۰ میلیارد ریال تسهیلات قرض‌الحسنه برای اجرای طرح‌های گردشگری استان با نظر وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی از محل منابع ستاد اجرایی فرمان امام (ره) همچنین ۵۰ میلیارد ریال اعتبار نیز از محل منابع وزارت نفت امسال برای ایجاد زیرساخت‌های گردشگری استان اردبیل تخصیص داده می‌شود. علاوه بر آن از محل منابع سازمان برنامه و بودجه ۳۰۰ میلیارد ریال اعتبار نیز برای تکمیل طرح‌های میراثی براساس فهرست ارائه‌شده در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ اختصاص می‌یابد.

** بازپس‌گیری کاروان سرای تاریخی سمنان

وزیر میراث‌فرهنگی در سفر به سمنان توجه ویژه خود را به بافت تاریخی و آثار فرهنگی نشان داد. او در این سفر دستور تخریب دیوار مانع و مزاحم رویت کاروان‌سرای تاریخی این شهر را صادر کرد و گفت: دیوار مزاحم کاروان‌سرای سمنان تخریب شود، مردم نفس می‌کشند. این اتفاق نقش مهمی در جذب گردشگر و تقویت نشاط بین شهروندان دارد. وزیر میراث‌فرهنگی قول داد که «برای حل این مشکل با رئیس جمهوری و وزیران مرتبط در کابینه رایزنی کند. در همین چارچوب مرمت و سامان‌دهی کاروانسرای شاه‌عباسی سمنان با فاصله کمتر از یک روز پس از دستور وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آغاز شد.

ضرغامی همچنین در بازدید از تپه چال خندق خواستار سامان‌دهی حریم این تپه تاریخی با مشارکت شهرداری شد و گفت: وضعیت بنای شیشه‌ای در کنار تپه تاریخی چال خندق (دژ چرمنه) زیبنده یک تپه تاریخی نیست و نیاز به سامان‌دهی دارد. تپه چاله خندق شاهجوق مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان است و در ۹ اردیبهشت ۱۳۸۲ با شماره ۸۶۲۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

ضرغامی، از کاروان‌سرای شاه‌عباسی سمنان، عمارت خیل‌خان، عمارت ملاده، محل اجرای سد فینسک و شهر نمونه گردشگری شه‌میرزاد، طرح‌های موزه بزرگ سمنان، بازارچه صنایع‌دستی، مجتمع گردشگری ققنوس و شماری از کارگاه‌های صنایع‌دستی دیدن کرد. او در بازدید از بازارچه دائم صنایع‌دستی سمنان تاکید کرد: ورودی این بازارچه با معماری زیبا و جذاب باعث انگیزه‌بخشی به مسافران و گردشگران برای بازدید از بازارچه خواهد شد. البته باید با نگاه بین المللی برای این بازارچه در سطح بین‌المللی کار شود، همچنین بسته‌بندی و صادرات در همین‌جا انجام شود. وزیر میراث‌فرهنگی در این سفر از ظریف‌ترین خشت سفالی جهان و دست‌ساخته استاد حبیب دانایی هنرمند سفالگر مهدی‌شهری بازدید کرد.

** تخصیص اعتبار برای فضاسازی داخلی گنبد سلطانیه 

وزیر میراث‌فرهنگی در سفر به زنجان و بازدید از محوطه میراث‌جهانی گنبد سلطانیه داد و مجموعه رختشوی‌خانه و چند کارگاه‌صنایع‌دستی ملیله‌کاری، مسگری و چاقوسازی همچنین موزه گیاهان دارویی بازدید کرد. رونمایی از تزئینات ضلع شمالی و شمال غربی میراث جهانی گنبد سلطانیه، افتتاح موزه صنایع‌دستی در عمارت تاریخی دارایی، رونمایی از اشیای موزه معدن نمک اتریش در موزه مردان نمکی، هم‌اندیشی با تیم کاوش آلمان در عمارت ذوالفقاری از برنامه‌های این سفر بود. او با حضور در محل طرح‌های موزه دفاع مقدس زنجان، بازارچه‌های صنایع‌دستی، مجتمع گردشگری پاسارگاد ابهر، مجتمع گردشگری الماس غرب، هتل بوتیک، طرح گردشگری امند و… در جریان فعالیت‌های انجام‌شده در این طرح‌ها قرار گرفت.

وزیر میراث‌فرهنگی در بازدید از بخش‌های مختلف میراث جهانی گنبد سلطانیه گفت: باید فضاسازی داخلی گنبد سلطانیه به بهترین نحو انجام گیرد و اعتبارات لازم به آن تخصیص خواهیم داد. مرمت این بنای فاخر به‌درستی و زیبایی انجام شده و امیدواریم به همین روال و با سرعت بیشتر ادامه یابد. باید تلاش کرد با ایجاد محوطه و فضاسازی مناسب در ارگ سلطانیه و تسهیل در بخش حرایم و تزریق اعتبارات لازم به این بنا و محوطه فاخر جهانی، هر آنچه به‌عنوان مانع برای مردم و شهر شناخته می‌شود را مرتفع کرد و باید ترمیم اعتماد از دست‌رفته مردم را در اولویت قرار داد.

همچنین ضرغامی گفت: باید تلاش کرد با ایجاد محوطه و فضاسازی مناسب در ارگ سلطانیه و تسهیل در بخش حرایم و تزریق اعتبارات لازم به این بنا و محوطه فاخر جهانی، هر آنچه به‌عنوان مانع برای مردم و شهر شناخته می‌شود را مرتفع کرد و ترمیم اعتماد ازدست‌رفته مردم را در اولویت قرار داد که در همین چارچوب عملیات سامان‌دهی محوطه پایگاه میراث جهانی گنبد سلطانیه، اطراف گنبد و برج و باروی ارگ با فاصله یک روز پس از دستور وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اجرایی شد.

** ایجاد میزهای مختلف گردشگری 

یکی از اقداماتی که در دوره ریاست ضرغامی با هدف توسعه و ترویج گردشگری تخصصی صورت گرفت، ایجاد میزهای مختلف گردشگری بود. میز گردشگری سلامت، میز گردشگری کودک و نوجوانان، میز گردشگری کشاورزی، میز گردشگری خوراک و… از این جمله هستند.

** آغاز به کار موزه خیام با دستور وزیر

مهندس سیدعزت‌الله ضرغامی در بازدید از مجموعه فرهنگی تاریخی خیام در شهر نیشابور دستور بازگشت اشیا به موزه و آغاز فعالیت مجدد را صادر کرد. او در این بازدید با تعدادی از شهروندان نیز گفت‌وگو کرد که تامین زیرساخت‌های گردشگران و زائران از درخواست‌های این شهروندان بود. او به مسئولان شهرداری و شورای شهر درباره تامین زیرساخت‌های مورد نیاز زائران و گردشگران اعلام آمادگی کرد. همچنین موزه خیام از حدود پنج سال قبل به دلیل کمبود نیرو و بودجه تعطیل شده بود و فعالیت نداشت و اشیای موزه نیز به مخزن منتقل شده بود.

** افزایش حقوق کارمندان پایگاه‌های میراث جهانی 

میراث جهانی در ایران شامل ۲۶ مورد از مکان‌های تاریخی فرهنگی و طبیعی است که در میراث جهانی به ثبت رسیده‌اند. این فهرست شامل ۲۴ مورد از میراث فرهنگی و ۲ اثر میراث طبیعی است. میراث جهانی نام پیمان‌نامه‌ای بین‌المللی است که در تاریخ ۱۶ نوامبر سال ۱۹۷۲ به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسید. موضوع آن، حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر است که اهمیت جهانی دارند و متعلق به تمام انسان‌های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص است.

یکی از مسائلی که در زمان وزیر میراث فرهنگی پیگیری شد پرداخت به موقع و افزایش حقوق کارمندان پایگاه‌های میراث جهانی است. در سفری که سال گذشته رئیس جمهور به همراه ضرغامی به تخت جمشید داشتند، در دیدار با کارمندان میراث جهانی و شنیدن مشکلات آن‌ها، شخص رئیس جمهور و مهندس ضرغامی پیگیر این موضوع شدند و این مشکل نیز مرتفع شد و قرار بر این است تا افزایش حقوق نیز داشته باشند.

** فراهم‌سازی زیرساخت‌های گردشگری دریایی و تخصیص یارانه سوخت به کشتی‌ها و رونق گردشگری دریایی

او در سفر به هرمزگان و منطقه خلیج‌فارس، از اسکله مسافربری شهید حقانی و طرح‌های گردشگری و میراث‌فرهنگی جزایر هرمز و لارک، غار نمکی جزیره هرمز، محل پروژه‌های مرمت قلعه پرتغالی‌ها، مجموعه‌های گردشگری ماجرا و اسماعیلی این جزیره بازدید کرد. ضرغامی در این سفر ازعدم تناسب جایگاه گردشگری دریایی با ظرفیت‌های موجود آن انتقاد کرد و گفت: گردشگری دریایی در کشور ما بسیار ضعیف است و با ۵ هزار کیلومتر ساحل در جنوب و شمال و جزایر متعدد و منحصربه‌فرد نتوانسته‌ایم از ظرفیت گردشگری دریایی استفاده‌ای داشته باشیم. راه‌اندازی صنعت گردشگری دریایی می‌تواند به اقتصاد کمک کند و باید زیرساخت‌ها آماده شود تا مردم بیشتر به استان هرمزگان و جزایر آن سفر کنند. همچنین اعتبار ویژه برای ایجاد زیرساخت‌های گردشگری دریایی استان با هدف آماده‌سازی زمینه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حوزه گردشگری دریایی اختصاص می‌یابد و پیگیر اختصاص اعتبار ویژه برای ایجاد زیرساخت‌های گردشگری دریایی در استان هرمزگان خواهیم بود.

ضرغامی افزود: بخش زیادی از اسکله‌ها قدیمی است و باید بازسازی شود. یکی از پروژه‌های گردشگری دریایی در هرمزگان یک کشتی تفریحی است که هشت ماه است آماده شده و مشکل قانونی برای به‌آب انداختن دارد. رایزنی لازم در این خصوص صورت گرفت که ان‌شاءالله این کشتی به‌زودی در دریا شناور شود.

او در بازدید از قلعه پرتغالی‌های جزیره هرمز که به‌دلیل اجرای عملیات مرمت در بخشی از این قلعه، تعطیل بود، دستور داد با توجه به مطالبات مردمی، این محل بازگشایی شود و گردشگران بتوانند با رعایت شیوه‌نامه‌ها و قواعد مرمت از این محل بازدید کنند.

** نامگذاری تهران به عنوان قطب گردشگری 

مهندس ضرغامی در دوره مدیریت خود بر وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی، تهران را به عنوان قطب گردشگری کشور اعلام کرد و این وعده را داده بود که تهران به عنوان قطب گردشگری تبدیل خواهد شد.
ضرغامی در این باره گفت: تهران به تنهایی می‌تواند قطب گردشگری کشور باشد. امسال با پیگیری‌هایی که صورت گرفت شاهد رشد جهشی بودیم که به هیچ عنوان قابل مقایسه با گذشته نیست. اگر ۲۰ درصد از ظرفیت مراکز اقامتی در سال‌های قبل تکمیل می‌شد امسال به ۸۰ درصد رسیده است.

همچنین پرهام جانفشان مدیر کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان تهران امسال با اعلام این خبر گفت: ما برای اینکه تهران در کشور به عنوان مقصد گردشگری شناخته شود، برنامه کوتاه مدتی داریم. همان‌طور که می‌دانید تهران همیشه فرستنده گردشگر بوده است به ویژه در روزهای تعطیل مراکز اقامتی و هتل‌های ما خالی از گردشگر بودند.
او افزود: برنامه‌ریزی ما برای تبدیل شدن تهران به قطب گردشگری، از دی‌ماه ۱۴۰۰ برای نوروز ۱۴۰۱ شروع شد. این برنامه‌ریزی کوتاه مدت دوساله را از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ اجرا خواهیم کرد. در نوروز ۱۴۰۱ با برنامه‌ریزی که داشتیم تهران را به قطب گردشگری تبدیل کردیم. یکی از دلایل این بود که از مردم تمام کشور دعوت کردیم از جاذبه‌هایی که در تهران وجود دارد اعم از جاذبه‌های مراکز سرگرمی، تفریحی، پارک‌ها و مراکز تاریخی و تهران قدیم، مراکز خرید و گردشگری شهری، مجموعه‌هایی مانند باغ کتاب، پل طبیعت، مجموعه فرهنگی توچال و پارک ارم و تورهای تهران گردی و… دیدن کنند.

** برنامه‌های وزیر برای سفر ارزان قیمت 

یکی از اقدامات وزیر میراث فرهنگی و گردشگری ارزان کردن بلیت و مراکز اقامتی ارزان برای فرودستان است. او در این باره گفت: برخی مراکز اقامتی را هماهنگ کرده‌ایم تا بتوانیم یک سفر ارزان‌قیمت را برای همه حتی اقشار فرودست از نظر اقتصادی فراهم کنیم. آژانس‌هایی به صورت تخصصی برای این کار در نظر گرفته می‌شوند.

** دغدغه‌های ضرغامی برای برقراری تعادل میان سه ضلع مثلث وزارت خانه

با این که دوران مدیریتی ضرغامی از ابتدا تا به حال در زمان کرونا بوده است اما وزارت ضرغامی بر اساس سفرهای استانی نشان داد او برای توازن و تعادل در سه ضلع مثلث تخصصی این وزارتخانه، به مسائل بافت‌های تاریخی و فرسوده، تعارضات موجود در این بافت‌ها که از مشکلات مردم است، بر لزوم حافظت از آثار و میراث‌فرهنگی تاکید و توجه ویژه دارد. از طرفی حضور او در کارگاه‌های صنایع‌دستی و هنرهای‌سنتی و بازارهای داخلی، رونق تولید و افزایش اشتغال و صادرات محصولات در صدر راهبردهای مدیریتی او است. همچنین در ترسیم هندسه گردشگری ایران، این صنعت را به عنوان مقوم هر دو بخش دیگر و همتراز آن به پیش می‌برد و تلاش دارد بر مدار سه ضلع متوازن این مثلث، مشکلات و چالش‌های هر سه حوزه را شناسایی و مسائل آن را حل کند.

گزارش: مائده سادات میرفندرسکی