صنعت گردشگری یکی از پویاترین و پردرآمدترین صنایع در دنیا است و امروزه در تمامی کشورها به عنوان یک معیار ارزشمند برای توسعه اقتصادی یک کشور محسوب می‌شود که موجب ارزآوری و سودآوری برای بسیاری از کشورها خواهد شد. این صنعت بر بخش‌های مختلف اقتصادی تأثیرگذار است. رشد و توسعه صنعت گردشگری می‌توانـد بـه عنـوان یكـی از راهكارهـای رهایی از اقتصاد تک محصولی و دستیابی به رشد و توسعه پایدار مورد استفاده قرار بگیرد. در حال حاضر از هر ۱۳ شغل یک شغل به صنعت گردشگری ارتباط دارد.

کشورمان با دارا بودن انواع مختلف گردشگری مانند تاریخی، طبیعی، فرهنگی، اکوتوریسم، سلامت، مذهبی و… می‌تواند علاوه بر جذب تعداد زیادی از گردشگران به رشد اقتصادی و توسعه تولید در این بخش کمک کند.

اشتغال‌زایی بالایی که صنعت گردشگری دارد بر کسی پوشیده نیست. بر اساس آمار موجود تاکنون برای ۱۷۱هزار و ۳۴۰ نفر شغل مستقیم گردشگری ایجاد شده است که از این تعداد در سال ۱۴۰۰ برای  ۱۹هزار و ۳۵۰ نفر شغل مستقیم ایجاد شده است. همچنین پیش‌بینی می‌شود در سال ۱۴۰۱ برای ۲۰۰ هزار نفر اشتغال‌زایی مستقیم در بخش گردشگری انجام شود.

با پیگیری معاونت گردشگری و با هدف ارتقای جایگاه آموزش گردشگری و استقرار چارچوب‌های حقوقی و قانونی، موضوع بند ۳ راهبرد ۱۰ سند توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم  با عنوان ” تربیت نیروی انسانی کارآمد و توسعه یافته در حوزه صنایع فرهنگی و گردشگری با مهارت طراحی و تولید محصولات مبتنی بر مفاهیم اسلامی- ایرانی با رویکرد اقتصادی و تجاری سازی” در ستاد راهبردی نقشه جامع علمی کشور به تصویب رسید و وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری وصنایع‌دستی به عضویت ستاد توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم درآمد.

تشکیل ۳۲ اتاق فکر گردشگری در سطح ملی و استانی برای استفاده از نوآوری‌های نخبگان گردشگری

همچنین به منظور فراهم کردن زمینه استفاده مطلوب از نوآوری‌‌های نیروهای تحصیلکرده جوان و نخبه گردشگری برای جذب، تشويق ايده‌ها و راهكارهای خلاقانه، ۳۲ اتاق فکر گردشگری در سطح ملی و استانی تشکیل شده است.

تولید دانش‌بنیان، حلقه مفقوده اقتصاد کشور و صنعت گردشگری است، توجه به طرح‌های دانش‌بنیان در این صنعت می‌تواند کمک موثری به چرخه تولید در کشور کند و زمینه را برای اشتغال‌زایی فراهم کند. باید برای رونق تولید به این مهم توجه ویژه داشته باشیم زیرا در دنیای جدید استفاده و به‌کارگیری روش‌های تولید تغییر کرده است و باید از علم روز استفاده کنیم.

طی چند سال اخیر، شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق درحوزه‌های میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فعالیت خود را آغاز کرده‌اند.

امروزه نقش شرکت‌های دانش بنیان در تحول اقتصادی کشورها نمایان شده است. شرکت‌های دانش‌بنیان می توانند با تکیه بر ظرفیت‌های گردشگری کشورمان و با بهر‌گیری از دانش آموختگان رشته‌های مختلف گردشگری نقش مهمی را در رفع مشکل بیکاری داشته باشند.

با توجه به اینکه بزرگترین سرمایه‌های شرکت‌های دانش بنیان، سرمایه انسانی خلاق، نوآور و با انگیزه است می‌توانند به اشتغال‌زایی، رشد اقتصادی و پویایی این صنعت کمک شایانی کنند.

نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در اقتصاد مقاومتی، توانمندسازی دانش آموختگان و محرومیت‌زدایی مهم است به همین منظور باید دولت با ارائه بسته‌های مختلف تشویقی، شرایط فعالیت شرکت دانش‌بنیان و خلاق در حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را بیشتر کند تا به معرفی هرچه بیشتر و بهتر میراث‌فرهنگی و گردشگری ما بپردازند. معرفی فرهنگ و تمدن چندین هزار ساله نیازمند حمایت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری  و جهاد دانشگاهی است.

فعال بودن ۹۰ خانه خلاق و نوآوری، ۵۰ استارت‌‌آپ و هفت مرکز شتاب‌دهنده در حوزه گردشگری

بر اساس آمار اعلام شده از سوی معاونت گردشگری، تاکنون ۹۰ خانه خلاق و نوآوری گردشگری، ۵۰ استارت‌‌آپ و هفت مرکز شتاب‌دهنده در حوزه گردشگری فعال هستند، که به منظور حمایت و سامان‌دهی آن‌ها برای استفاده از ظرفیت‌های علمی در اجرای پروژه‌ها و طرح‌های گردشگری، برنامه‌ریزی‌های لازم در حال انجام است.  در همین راستا در زمینه توسعه همکاری‌های بین‌المللی گردشگری، موضوع اجرای سند توسعه صادرات گردشگری با همکاری سازمان توسعه تجارت و حمایت کمیسیون اتحادیه اروپا در دست اقدام است. در این خصوص برای طراحی و اجرای سه پروژه برنامه اقدام این سند، در نظر است تا براساس پیش‌نویس تفاهم‌نامه همکاری مشترک معاونت علمی ریاست جمهوری از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان نیز استفاده شود.

با افزایش تمرکز بر فناوری‌های مربوط به سفر و گردشگری، برنامه‌های شتابدهی در صنعت گردشگری نیز روز به روز فراگیرتر می‌شود. برنامه‌هایی که به طور خاص بر کسب و کارهای نواورانه سفر و گردشگری تمرکز دارند.

وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای حمایت از تولید و اشتغال‌زایی در صنعت گردشگری در سال‌جاری اقداماتی همچون تصویب محاسبه تعرفه گاز مصرفی تاسیسات گردشگری و صنایع‌دستی و آب‌درمانی مشابه خدمات اجرایی و تصویب اختصاص یارانه سوخت شناورهای تفریحی و گردشگری دریایی در هیئت وزیران انجام داده است.

همچنین این وزارتخانه طی یک سال گذشته از راه‌اندازی شش خانه خلاق و نوآوری گردشگری شامل مجموعه کاخ موزه نیاوران، خانه تاریخی سرهنگ ایرج، مجموعه تاریخی گنبدسبز قم، بافت قدیمی گرگان، خانه نقلی کاشان با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری حمایت کرده است. همچنین همکاری و حضور فعال شرکت‌های خلاق و خانه‌های خلاق و نوآوری گردشگری در نمایشگاه فناورهای نرم، صنایع فرهنگی و خلاق و نمایشگاه محصولات دانش بنیان و خلاق ایران ساخت، تخصیص اعتبار برای پرداخت حق بیمه ۲هزارنفر راهنما، حمایت مالی بلاعوض به فعالان گردشگری آسیب دیده از کرونا  به میزان  ۳۰ میلیارد ریال برای راهنمایان و اقامتگاه‌های بوم گردشگری، انعقاد تفاهم‌نامه با بانک‌های عامل به منظور اعطای تسهیلات اشتغال‌زایی و کارآفرینی از محل اعتبارات تبصره (۱۸) به میزان ۱۳هزار و ۲۵۰ میلیارد ریال، تشکیل فدراسیون گردشگری نوین (میز گردشگری علمی و دانش‌بنیان) از دیگر اقدامات انجام شده در این بخش است.

از مهمترین اقدامات معاونت گردشگری در سال‌جاری می‌توان به انعقاد تفاهم‌نامه‌ همکاری مشترک با وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با هدف تقویت ارتباط صنعت با دانشگاه، و استفاده از ظرفیت‌های انجمن‌های علمی و کانون‌های فرهنگی و ارتقای اکوسیستم‌های کارآفرینانه و توسعه صنایع خلاق اشاره کرد.

در مورد همکاری معاونت گردشگری با وزارت علوم، تحقیقات و فناوری می‌توان به استفاده از ظرفیت علمی جامعه دانشگاهی کشور در اجرای طرح فرصت مطالعاتی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی اشاره کرد. به همین منظور۱۶ عنوان پژوهش به معاونت پژوهشی معرفی و در سامانه ساجد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به آدرس https://sajed.msrt.ir   بارگذاری شد. در حال حاضر هفت درخواست از سوی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های کشور دریافت شده است. مراحل بررسی درخواست‌ها و پروپوزال‌های پیشنهادی در حال پیگیری است که فرآیند تأیید و شروع سه مطالعه، در قالب فرصت مطالعاتی انجام شده است.

همچنین فرآیند مطالعاتی موضوعات پژوهشی گردشگری در معاونت گردشگری با عناوین شناسایی، ارزیابی و رتبه‌بندی روستاهای هدف گردشگری، تدوین برنامه راهبردی گردشگری سلامت، تبیین گردشگری تعالی بخش، چهار برنامه بازاریابی و تبلیغات اثر بخش در بازارهای هدف و طراحی نظام استاندارد برند در صنعت گردشگری کشور با همکاری جامعه دانشگاهی آغاز شده است.

این معاونت با هدف حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها و به‌منظور معرفی و ارائه فرصت‌های کسب و کارهای خلاقانه و تخصصی حوزه گردشگری براساس توافق انجام شده با دانشگاه تهران قرار است در نیمه دوم سال‌جاری، نسبت به برگزاری اولین رویداد نیازهای فناورانه صنعت گردشگری اقدام کند. این رویداد با حضور شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه گردشگری و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی با همکاری اتاق بازرگانی تهران برگزار خواهد شد. همچنین با همکاری شهرداری تهران نمایشگاه معرفی ظرفیت‌های استارت‌آپ‌های گردشگری برگزار می‌شود.

اقتصاد بسیاری از کشورها با کسب و کارها و تجارت‌های گردشگر محور تامین می‌شود. این صنعت، صرفا محدود به سفر یک گردشگر و دیدن جاذبه‌های گردشگری نیست. صنعت گردشگری با توجه به ظرفیت‌هایی که دارد می‌تواند به صنایع وابسته مانند حمل‌و‌نقل، هتل‌داری، مهمان‌داری و… کمک کند، همچنین محرکی برای درآمدزایی و رونق اقتصاد جوامع محلی و روستاها باشد. این صنعت تنها محدود به سفرهای تفریحی نمی‌شود، بلکه سفر کردن با هر انگیزه‌ای نیز جزو این صنعت به شمار می‌آید.

تولید نقش مهمی در صنعت گردشگری دارد و می‌تواند به اشتغال‌زایی افراد به‌ویژه در شرایط تحریم کمک شایانی کند.

توسعه صنعت گردشگری، راهکاری برای تحقق جهش تولید است و نقش مهمی در توسعه اقتصاد مقاومتی کشور دارد. صنعت گردشگری از مهم‌ترین معیارها برای توسعه اقتصادی یک کشور به شمار می‌رود که می‌توان با کمک دستگاه‌های ذی‌ربط، بخش خصوصی و فعالان این صنعت به بهبود وضعیت درآمد و اشتغال‌زایی در صنعت گردشگری کمک کرد تا موجب  توسعه پایدار شود.