مفهوم خواهرخواندگی شهرها

خواهرخواندگی پیمان همکاری بلندمدت و رسمی برای ایجاد همبستگی و اتحاد بیشتر انسانی و رابطه‌ای دوستانه و هدفمند که به منظور تبادل اطلاعات، تجارب و توسعه مناسبات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و اخیرا ورزشی بین یک جامعه شهری و جامعه شهری مشابه خارجی آن برقرار شده و فعالان فرهنگی و اقتصادی دو شهر می‌توانند با ایجاد همگرائی میان یکدیگر از مواهب این پیمان در راستای توسعه متوازن شهری خود بهره گیری کنند.

تاریخچه ایجاد خواهرخواندگی

قرارداد خواهرخواندگی میان شهرها با پایان جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ میلادی، برای نخستین بار در بین شهرهای کشورهای اروپایی شکل گرفت و در این دوره بود که شهرها خواهان مشارکت و تبادل تجربیات خود در راستای بازسازی ویرانی‌هایی شدند که جنگ از خود به‌جای گذاشته بود و بدین ترتیب حرکتی جهانی در این مفهوم پایه گذاری شد.

این پیمان در اروپا «شهرهای دوقلو»، در آمریکا و آسیا «شهرهای خواهرخوانده» و در روسیه «شهرهای برادر خوانده» نامیده می‌شود.

در خصوص علت به‌کارگیری واژه خواهرخواندگی چنین می‌توان نتیجه گیری کرد که چون در بیشتر زبان‌های دنیا واژه شهر مؤنث مجازی است. این پیمان برای کاهش درگیری در جهان است زیرا در باور عموم، پیوند عاطفی بین دو خواهر همیشه برقرار است و حتی پس از اختلافات رابطه‌شان تداوم می‌یابد. تشابهاتی که باید بین دو شهر باشد می‌تواند تشابهات تاریخی، علمی، دانشگاهی یا حتی دو نماد مشترک باشد که این انگیزه را در بین مسئولان دو شهر ایجاد می‌کند تا از ظرفیت‌ها و تجربیات یکدیگر برای پیشبرد اهداف خاص علمی، فنی، گردشگری و نظایر آن استفاده کنند، لذا با اعزام گروه‌های کارشناسی از تجربیات یکدیگر بهره‌مند می‌شوند. رونق و رواج گردشگری بین دو شهر خواهرخوانده و نام‌گذاری متقابل نام خیابان‌ها و پارک‌هایی به نام شهر خواهرخوانده از جمله نتایج اعلام خواهرخواندگی شهرها است و این امر نیز باعث رونق گردشگری بین دو شهر می‌شود.

براساس مدارک موجود، اولین خواهرخواندگی شهرهای ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی، میان دو شهر «تهران» و «بیسکک» از کشور قرقیزستان در سال ۱۳۷۳ بسته شد. و از آن پس این روند در بیشتر شهرهای ایران ادامه یافت.

با این وصف چنین می‌توان برداشت کرد که روابط خواهرخواندگی شاخصه‌ای بی‌نظیر برای رشد اقتصادی جوامع محلی است. لذا امروزه شهرهای خواهر خوانده یا خواهرشهرها، شبکه غیرانتفاعی و غیردولتی گسترده‌ای از شهروندان و همکاری بین المللی را تشکیل می‌دهند و بیش از ۲۴۰۰ رابطه خواهرخواندگی رسمی بین شهرهای جهان وجود دارد.

معیارهای ایجاد خواهرخواندگی و اهداف آن

نخستین انگیزش برای روابط پایدار خواهرشهری، درک فرهنگی و دوستی بین شهرهاست.

گزینش خواهرشهری نمی‌تواند از روی حادثه و بدون مطالعه باشد، لذا معیاری به‌عنوان پیش شرط برقراری روابط خواهرشهری وجود دارد، این معیارها شامل: ارتباطات تاریخی، شراکت اقتصادی، فرهنگی، بازآفرینی، ارتباطات معنوی) مانند اسامی مکان‌های مشابه یا ماهوی) و همچنین وجود اختلافات مکانی و فاصله‌ای است.

امروزه سازماندهی گروه‌ها در تمامی سطوح جامعه یکی از راهکارهای کاهش درگیری‌ها در سطح جهان و منطقه است که با انعقاد قرارداد خواهرخواندگی انجام می‌شود.

مزیت ایجاد روابط خواهرشهری

پیمان خواهر خواندگی عمدتا باعث توسعه پایدار شهرها، کاهش مشکلات جوانان، تعامل فرهنگی و تلاش برای ارسال کمک‌های بشر دوستانه در زمان بحران می‌شود. همچنین این رابطه باعث افزایش ارزش‌ها و علایق مشترک بین شهرهای خواهرخوانده و احتمال تثبیت صلح پایدار جهانی و منطقه‌ای می‌شود.

برخی از مزیت‌های اقتصادی روابط خواهری شهری عبارت است از:

• فراهم کردن اتصال و ایجاد رابطه میان بازارهای جدید و خطوط تولیدی
• افزایش شهرت فرامرزی برای هر دو شرکت خصوصی برای هر دو طرف
• تقلیل هزینه‌های تحقیق و جستجو در معاملات تجاری
• توسعه صنعت گردشگری
• جذب پول و شهریه از دانشجویان خارجی
• قانونی شدن مهاجرت شهروندان میان دو شهر و مهاجرت بدون مشکل به شهرهای خواهر خوانده

چگونگی ایجاد روابط خواهر خواندگی میان دو شهر

عمدتا مقامات رسمی دو شهر پس از مطالعه، همدیگر را ملاقات می‌کنند و با همدیگر آشنا می‌شوند و پس از آن مقدمات خواهرخواندگی شهرهای خود را فراهم می‌آوردند، و قراردادی بین آن‌ها منعقد می‌شود، بعضی از این قراردادها در زمینه ارتباط فرهنگی است، حال آن که در بسیاری از موارد نیز، منافع اقتصادی، آموزشی و اجتماعی مورد توجه قرار می‌گیرد. از جمله اطلاعاتی که مقامات هر شهر باید در مورد خواهر خوانده احتمالی خود داشته باشند می‌توان به جمعیت، موقعیت جغرافیایی، صنعت، مؤسسه‌های آموزشی، نهادهای فرهنگی، روابط پیشین و ارتباطات تاریخی و موروثی اشاره کرد.

در موارد دیگر، گروه یا افرادی از اجتماع، محلات، تجار یا اعضای انجمن‌های قومی، جریان امور را به دست می‌گیرند و کمیته خواهرخواندگی را ایجاد کرده و سپس از رهبران منتخب خود می‌خواهند که همکاری رسمی بین دو شهر از دو کشور ایجاد شود. همچنین برخی از شهرها نیز به‌علت هم نام بودن و یا به سبب این‌که جشن و فستیوال مشابهی دارند، خواهرخوانده می‌شوند. در برخی اوقات نیز تناسب بین دو شهر یکی از جنبه‌های بسیار مهم در پروتکل بین‌المللی به حساب می‌آید.

در مجموع شرایط و مسایلی که باید برای داشتن روابط موفق خواهرخواندگی بین شهرها رعایت شود، شامل حمایت و مشارکت شورای شهر، تشکیل کمیته‌های ویژه است. توجه به تفاوت‌های فرهنگی بین دو جامعه برای جلوگیری از برخوردهای فرهنگی جدی، برگزاری مباحث و سمینارهای فرهنگی و تعریف اهداف همکاری می‌تواند شرایط را برای داشتن روابط حسنه خواهرشهری آماده کند.

چگونگی انعقاد قرارداد خواهر خواندگی

وقتی که دو شهر همسان از تمام جنبه‌ها به توافق می‌رسند و تصمیم می‌گیرند تعاملات بیشتری برقرار کنند، آن‌گاه باید یک قرارداد بین‌المللی و اسنادی رسمی را مبنی بر عقد خواهرخواندگی امضا کنند. این اسناد در اغلب موارد به هر دو زبان شهرهای همسان نوشته و به امضای طرفین می‌رسد، منافع مشترک به‌طور کامل مورد تاکید قرار می‌گیرد، طرح‌های پیشنهادی دو طرف در آن ذکر می‌شود و اهداف مربوط به تبادلات توسعه اقتصادی نیز در آن جای می‌گیرد.

پس از این‌که مقامات رسمی دو شهر خواهرخوانده به توافق رسیدند و تمام اسناد مربوطه را امضا کردند، آنگاه نوبت به امضای قرارداد نهایی می‌رسد که اغلب در یک مراسم رسمی صورت می‌گیرد. در مرحله بعد خواهرخوانده‌ها باید طرح‌هایی را اجرا کنند که در مورد آن‌ها به توافق نظر رسیده‌اند. در بیشتر موارد، تاریخ خاصی برای اجرای هر برنامه در نظر گرفته می‌شود و هر دو شهر همسان موظفند گزارش کاملی از انجام آن را در اختیار مقامات ارشد خواهرخوانده خود قرار دهند. این مرحله برای ارزیابی مشارکت و عملکرد دو طرف از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و می‌تواند حتی به ایجاد تغییراتی توافقی در قرارداد اصلی منجر شود.

خواهرخوانده‌های شهر اصفهان

اصفهان از جمله شهرهای ایران است که با برخی از شهرهای بزرگ جهان از دهه ۶۰ خورشیدی قرارداد خواهرخواندگی منعقد کرده است.

برخی از این شهرها عبارتند از:

• شهر شی‌آن – کشور چین (۱۷ اردیبهشت ۱۳۶۸)
• شهر کوالالامپور – کشور مالزی (۲ تیر ۱۳۷۶)
• شهر فلورانس – کشور ایتالیا (۲۲ شهریور ۱۳۷۷)
• شهر یاش – کشور رومانی (۲۰ اردیبهشت ۱۳۷۸)
• شهر بارسلونا – کشور اسپانیا (۲۴ دی ۱۳۷۸)
• شهر ایروان – کشور ارمنستان (۸ اردیبهشت ۱۳۷۹)
• شهر کویت – کشور کویت (۳۰ خرداد ۱۳۷۹)
• شهر فرایبورگ – کشور آلمان (۶ آبان ۱۳۷۹)
• شهر هاوانا – کشور کوبا (۱۸ اسفند ۱۳۷۹)
• شهر لاهور – کشور پاکستان (۱ مرداد ۱۳۸۳)
• شهر سن پترزبورگ – کشور روسیه (۲۰ آبان ۱۳۸۳)
• شهر داکار – کشور سنگال (۴ آذر ۱۳۸۸)
• شهر بعلبک – کشور لبنان (۱۳ مهر ۱۳۸۹)
• شهر سمرقند – کشور ازبکستان (تیر۱۴۰۰)
• شهر پورتو – کشور پرتغال (مرداد ۱۴۰۰)

به امید روزی که همه شهرهای جهان پیمانی با یکدیگر ببندند که تا ابد در صلح و آرامش باشند و همچون خانواده‌ها در کنار یکدیگر با عشق و دوستی زندگی کنند و ریشه همه جنگ‌ها برکنده شود.