به گزارش میراث آریا، مناطق مختلف ایران از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب با توجه به مواد اولیه در دسترس، غذاهای مخصوص خود را دارند. غذاهایی که برخی از آنها به قدری ریشه دار و قدیمی به شمار می آیند که دیگر ثبت ملی شده اند.

همچنین نمی توان از تاثیر عواملی همچون فرهنگ، سبک زندگی و اقلیم در ایجاد تنوع مواد غذایی غافل شد. بنابراین، غذاهای سنتی اقوام ایرانی با توجه به این معیارها تغییر می کنند. این سبب شده است که در ایران از ۲۵۰۰ نوع غذای سنتی برخوردار باشیم.

کشور ایران در کل دارای چهار نوع اقلیم متفاوت است که سبب شده اند در نقاط مختلف کشور محصولات کشاورزی متنوعی داشته باشیم. این محصولات، پایه و اساس شکل گیری فرهنگ غذایی هر منطقه به شمار می روند. در حقیقت، مواد اصلی غذاهای سنتی ایران را حبوبات و انواع سبزی های فصلی و محلی تشکیل می دهند.

بررسی غذاهای سنتی اقوام ایرانی از نظر طب سنتی

با توجه به اینکه در مناطق مختلف کشور، آب و هوا و اقلیم های متفاوتی را شاهد هستیم، هرکدام از آنها باید غذاهای مخصوص به خود را مصرف کنند. از نظر طب سنتی، قدرت هضم مواد غذایی در نقاط مختلف کشور متفاوت است.

برای مثال، مناطق مرکزی و جنوبی و بخشی از مناطق شرقی کشور دارای آب و هوای گرم و خشک هستند. در مناطق مزبور، قدرت هضم مواد غذایی بسیار کمتر است. در این مناطق، نباید از غذاهای سنگین از قبیل گوشت قرمز، سرخ کردنی ها و گرمی جات (فلفل و ادویه ها و …) استفاده کرد.

در مقابل، در مناطق سردسیری از قبیل مناطق شمالی کشور قدرت هضم مواد غذایی بسیار بالا می رود. بنابراین، استفاده از گوشت ها، مغزها (انواع آجیل و تخمه)، مواد چرب و کره بیشتر توصیه می شوند. در این مناطق، نیاز افراد به این مواد غذایی بیشتر احساس می شود.

طبق گفته های طب سنتی، در مناطق شمالی کشور و در فصول سرد سال نباید در مصرف غذاهای رطوبتی از قبیل لبنیات، ترشیجات و… زیاده روی کرد. امروزه، با بررسی غذاهای سنتی در می یابیم که بسیاری از این توصیه ها در گذشته مورد توجه بوده اند.

بررسی غذاهای سنتی بخش شمالی کشور

ویژگی های اقلیمی و تفاوت آب و هوایی در مناطق مختلف کشور باعث ایجاد تفاوت قابل ملاحظه ای در شیوه زندگی آنها می شود. برای مثال در شمال کشور، رشته کوه البرز همانند یک مرز فرهنگی بین ساکنان دو سوی این رشته کوه (مردم شمال و غرب ایران) به شمار می رود. هر کدام از این دو منطقه شیوه معیشت متفاوتی دارند. بنابراین، می توان تاثیر اقلیم و آب و هوا را در سبک زندگی دو منطقه مزبور به وضوح مشاهده کرد.

در مناطق شمالی کشور (بخصوص گیلان) به دلیل داشتن آب و هوای مرطوب و نیمه گرمسیری، بستری مناسب برای کاشت برنج، مرکبات و چای فراهم است‌. این در حالی است که در قسمت مرکزی و غرب رشته کوه البرز، بیشتر کشت و زرع مردم گندم و جو می باشد. همچنین، در این منطقه دامپروی جزو مشاغل اصلی به شمار می رود.

نکته قابل توجه درباره تمامی غذاهای سنتی اقوام ایرانی، این است که همگی آنها با وجود تفاوت دارای وحدتی نسبی نیز هستند. امروزه، انواع غذاهای سنتی که در گذشته، محدود به مناطقی خاص بودند، در سفره غذای هر ایرانی یافت می شوند.

تقسیمات اقلیمی ایران و غذاهای مصرفی آنها

کشور ایران دارای چهار اقلیم متفاوت است که به شرح آنها می پردازیم:

اقلیم معتدل و مرطوب

سواحل دریای خزر از قبیل رشت، انزلی، بابلسر و… دارای این نوع اقلیم هستند. در این مناطق، دمای هوا در تابستان بین ۲۵ تا ۳۰ و در زمستان معمولا بالای صفر است. استفاده از ادویه های مختلف، سیر و سبزیجات در مناطق مزبور بسیار مرسوم است.

اقلیم سرد:

دامنه رشته کوه های مرکزی ایران از جمله شهرهای تبریز، اردبیل و… را شامل می شوند. میانگین گرمترین ماه های سال در این مناطق حدود ۱۰ و میانگین سردترین ماه های سال در حدود منفی سه درجه سانتی گراد است. در این مناطق، استفاده از انواع آش از قبیل آش میوه، آش دوغ، سوپ و … از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

اقلیم گرم و خشک:

مناطق نیمه استوایی شامل مناطق بیابانی و نیمه بیابانی در این دسته قرار دارند. در این مناطق شاهد تابستان های گرم و خشک و زمستان های بسیار سرد هستیم. در این مناطق، از غلات، حبوبات و لبنیات در غذاهای سنتی به وفور استفاده می شود.

اقلیم گرم و مرطوب:

این مناطق دارای تابستان های بسیار گرم و مرطوب و زمستان های معتدل است. در مناطق مزبور، حداکثر دمای هوا در تابستان بین ۳۵ الی ۴۰ درجه سانتی گراد است و حداکثر رطوبت نسبی در آن ۷۰ درصد است. در این مناطق به دلیل نزدیکی به خلیج فارس، از انواع ماهی ها را به عنوان غذا مصرف می کنند. همچنین، انواع سبزی از قبیل گشنیز و شنبلیله در سفره غذایی آنها جایگاه ویژه ای دارند.

لذت چشیدن غذاهای اقوام ایرانی در سفر

در سفر به هر یک از مناطق کشور، با انواع مختلفی از غذاهای سنتی و محلی آشنا خواهید شد. در جای جای کشور عزیزمان غذاهای متفاوتی سرو می شوند که متناسب با اقلیم آن منطقه هستند. همین سبب شده است که قومیت های مختلف، غذاهای مخصوص خود را داشته باشند.